EKONOM

Mój przodek Jan również pochodził z drobnej szlachty, nie wiem jak długo pełnil funkcję ekonoma.  Taką informację znalazłam tylko w akcie zgonu właśnie. Pochodził z dawnego cyrkułu tarnowskiego zaboru austriackiego.

Ekonom - w dawnych majątkach ziemskich: zarządca mający pieczę nad gospodarstwem i nadzorujący prace polowe: Ekonom krzykiem i biciem poganiał pracujących chłopów. W dawnej polszczyźnie od łacińskiego oeconomus "zarządca domu". (Andrzej Markowski, Radosław Pawelec, Wielki słownik wyrazów obcych i trudnych, Poznań 2017, s. 206)
Ekonom - administrator niektórych wiosek. (Nowy Dykcyonarz to jest mownik polsko - niemiecko - francuski, Michał Abraham Trotz, Lipsk 1779, s. 335 - 336)
Karbowy, nazywany też włodarzem, ekonomem, gospodarzem, dozorcą, gazdą, szafarzem (czasami "ekonom" oznaczał nieco wyższą funkcję, sprawował nadzór nad dozorcami od pola i koni), podlegał albo bezpośrednio właścicielowi (przy mało rozbudowanej administracji), albo rządcy lub administratorowi. W większych gospodarstwach było kilku karbowych, przede wszystkim od prac polowych. (Janusz Kozakiewicz, Organizacja pracy i wyniki produkcyjne majątków ziemskich w okresie międzywojennym, Puławy 1986, s. 42)
W spisie ludności woj. krakowskiego z lat 1790 - 1791 zauważyłem, że jeśli ekonom jest wpisany to zamieszkuje w dworze, ewentualnie w dworze mieszka też dzierżawca, właściciel lub dyspozytor.
Był więc ekonom w wieku XVIII i XIX zarządcą folwarku. Wiem też z literatury przedmiotu, że ekonomowie rozliczali też chłopów z pracy pańszczyźnianej. W XX w. słowo ekonom zaczyna zanikać i w jego miejsce pojawia się określenie administrator. Jeśli w XX wieku słowo ekonom jeszcze funkcjonowało to właśnie bardziej w odniesieniu do karbowego o czym wspomniał w swojej książce Janusz Kozakiewicz. Ekonomowie przeważnie wywodzili się z ubogiej szlachty, przez chłopów pańszczyźnianych i robotników folwarcznych na ogół byli nielubiani. To samo dotyczy karbowych, ale w tym przypadku wielu z nich wywodziło się z chłopów. Janusz Kozakiewicz w swojej pracy na str. 34 zamieścił schemat różnorodnych układów zarządzania w wielkoobszarowych posiadłościach. Dotyczy on co prawda XX wieku, ale ekonom sytuował by się na nim tam gdzie administrator, rządca lub karbowy.
 

polona.pl/item/akta-grodzkie-i-ziemskie-...TYz/5/#info:metadata

Przepraszam za spóźnione podziękowania. Miałem problemy z dostępem do witryny. Jestem bardzo wdzięczny za odpowiedź.