Ziemiaństwo z okolic Częstochowy 1793 – 1945

Zakup majątku ziemskiego w Częstochowie przez Augusta Zawadę, tj. terenów na których znajduje się obecnie część dzielnicy Tysiąclecie.
Największym posiadaczem ziemskim w I Rzeczypospolitej w okolicach Częstochowy był klasztor Ojców Paulinów na Jasnej Górze. Swoje posiadłości otrzymywał z nadań królewskich i od osób prywatnych. Klasztor był również właścicielem miasta Częstochówka. W 1796 r. zaborca pruski konfiskuje dobra ziemskie posiadane przez klasztor jasnogórski. Część tych majątków w 1797 r. zostaje nadana przez króla pruskiego Fryderyka Wilhelma II Chrystianowi Henrykowi Kurcyuszowi hr. Haugwitz. Inne są zarządzane przez władze państwowe, ale z czasem i one zostają sprzedane prywatnym osobom. W międzyczasie zmieniają się zaborcy, odchodzą Prusacy, przychodzą Rosjanie. Częstochowa łączy się z Częstochówką w jedno miasto Częstochowa. Dość długo w zarządzie państwowym pozostawał natomiast grunt nazywany potocznie „Plebanka” z tego względu, iż dawniej należał do klasztoru jasnogórskiego. Dawniej położony w Częstochówce, a następnie już w Częstochowie. I ten grunt jednak ulega w końcu „prywatyzacji”. Dnia 13 lipca 1868 r. nabywa go na licytacji publicznej August Zawada za 3650 rubli srebrem. Dnia 24 lipca 1871 r. przed notariuszem Józefem Zborowskim w Częstochowie sporządzono akt notarialny pomiędzy Augustem Zawadą, a Antonim Tomaszewskim, urzędnikiem występującym w imieniu Izby Skarbowej w Piotrkowie. W akcie notarialnym zawarto szczegóły dotyczące nabycia „Plebanki”. Nabyty obszar znajdował się w przybliżeniu pomiędzy dzisiejszymi ulicami Jasnogórską, Kilińskiego i Dąbrowskiego, natomiast na północy dochodząc do wsi Kiedrzyn.
August Zawada był ogrodnikiem. Urodził się 19 września 1832 r. w Dąbrowie koło Opola, jako syn Michała Sowady i Elżbiety z domu Gartnalzek. Ponieważ była to część Prus więc nazwiska rodziców zostały zniemczone, zwłaszcza nazwisko panieńskie matki. Również August Zawada przez pewien czas używał jeszcze nazwiska Sowada, zamiennie z Zawada, co widoczne jest w akcie notarialnym zakupu „Plebanki”. Jednakże w późniejszym okresie był już znany tylko pod nazwiskiem Zawada. Jego żoną była Joanna z Drabikowskich (1832 – 1907). Posiadał z nią czworo dzieci: Karola (1860 – 1916), Władysława (1863 – 1919), Wandę (1869 – 1924) zamężną Malinowskią, Emilię (1879 – 1936) zamężną Szczecińską. August Zawada oraz jego dwaj synowie byli ogrodnikami i na terenie posiadanego przez siebie majątku ziemskiego posiadali gospodarstwa ogrodnicze. Nie będę tutaj szczegółowo opisywał ich życiorysów, a zainteresowanych odsyłam do książki dr Juliusz Sętowskiego: Cmentarz św. Rocha w Częstochowie. W tej publikacji można się sporo o nich dowiedzieć jak również i ze stron internetowych. Członkowie rodziny Zawada spoczęli na cmentarzu św. Rocha. August Zawada wraz z żoną jak podejrzewam spoczywa w grobowcu na którym zapisano tylko: Grób rodziny Zawadów. Obok tego grobowca pochowano Karola Zawadę i jego żonę Cecylię ze Szczecińskich, natomiast w grobowcu Malinowskich spoczywa Wanda z Zawadów Malinowska i jej brat Władysław Zawada. Grobowiec ten położony jest za grobem rodziny Zawadów. Emilia z Zawadów Szczecińska spoczywa w innej części cmentarza św. Rocha. Karol Zawada na początku XX wieku wybudował przy ul. Dąbrowskiego koszary, obecnie zajmowane przez Politechnikę. Przed śmiercią wraz z przyległym terenem przekazał koszary instytucjom dobroczynnym w mieście. Juliusz Sętowski podał, że Karol i Władysław Zawadowie zmarli bezpotomnie, a w ich parterowym dworku przy ul. Chłopickiego 90/98 powstał w 1925 r. Szpital dla Chorych Zakaźnych. Obecnie po dworku nie ma śladu, podobno znajdował się tam gdzie obecnie mieści się Zakład Ubezpieczeń Społecznych, ul. Dąbrowskiego 43/45. Być może ktoś ma co do tego pewne informacje lub też fotografie dworku?
Nazwa „Plebanka” po nabyciu tego gruntu przez Augusta Zawadę przestała być używana, a teren od nazwiska właścicieli zaczęto nazywać Zawadami. W latach 60tych XX wieku na dawnym majątku ziemskim Ojców Paulinów i rodziny Zawadów powstała dzielnica Tysiąclecie.
Poniżej akt notarialny nabycia „Plebanki” przez Augusta Zawadę, a także akty metrykalne dotyczące członków rodziny Zawada.
My
Aleksander IIgi
Cesarz Wszech Rossyi Król Polski
etc. - etc. - etc.
Wiadomo czynimy, iż przed Rejentem Kancellaryi w Mieście Częstochowie, zeznany został Akt osnowy następującej
N 291 Repertoryi.
Działo się w Mieście Powiatowym Częstochowa Gubernii Petrokowskiej, w Jurysdykcyi Sądu Pokoju w Częstochowie w Kancellaryi podpisanego Rejenta, dnia (dwunastego) dwudziestego czwartego Lipca tysiąc ośmset siedmdziesiątego pierwszego roku.
Przed Józefem Zborowskim Rejentem Kancellaryi w Mieście Częstochowie w temże Mieście w Domu pod N 64 zamieszkałym i Kancellaryą utrzymującym, w obecności Świadków w końcu Aktu tego wymienionych, prawem wymagane przymioty mających, stawili się osobiście:
1. Antoni Tomaszewski Urzędnik Bióra Powiatu Częstochowskiego w Imieniu i na rzecz Izby Skarbowej Petrokowskiej działającej w Imieniu Skarbu z mocy delegacyi i upoważnienia w dniu 25 Sierpnia r. z. za N 10.843 wydanego, a tu do Aktu tego w Oryginale składającego się - i na podstawie Rozporządzenia Izby Skarbowej Petrokowskiej z dnia 13 Sierpnia r. z. za N 11.923 czyniący, - tu w Mieście Częstochowie zamieszkały i zamieszkanie prawne z Urzędu swego mający, - z jednej - a
2. August Zawada (Sowada) Ogrodnik również tu w Mieście Częstochowie zamieszkały i zamieszkanie prawne mający, - z drugiej strony.
Obadwa stawający będąc mnie Rejentowi z osób swych znani, do działań prawnych zdolni, jawnie i dobrowolnie zeznali i niniejszym zeznają kontrakt sprzedaży i kupna, z kontraktu przez Izbę Skarbową w dniu 29 Kwietnia 1870 r. zawartego, a przez Ministerstwo Finansów zatwierdzonego, który tu w Oryginale pokładają, - osnowy następującej.
§ 1
Antoni Tomaszewski oświadcza: Petrokowska Izba Skarbowa na zasadzie decyzyi byłej Kommissyi Rządowej Skarbu Królestwa Polskiego z dnia 13/25 Kwietnia 1867 r. wydanej stosownie do postanowienia Komitetu Urządzającego Art. 620 - i w skutek odbytych 1/13 Lipca 1868 roku licytacyi zatwierdzonych 20 Sierpnia 1868 r. sprzedała Augustowi Zawada na wieczne czasy popauliński grunt "Plebanka" w Mieście Częstochowie Guberni Petrokowskiej Powiecie Częstochowskim ze wszystkiemu przynależnościami i dochodami do takowego należącemi, a także ze wszystkiemi prawami i obowiązkami jakie służą Skarbowi, zatem też Zeznający Antoni Tomaszewski Urzędnik Bióra Powiatu Częstochowskiego w Imieniu Izby Skarbowej Petrokowskiej działającej w Imieniu Skarbu - z mocy delegacyi i Upoważnienia Bióra Powiatu Częstochowskiego wyż powołanego, a tu złożonego i na podstawie Rozporządzenia tejże Izby Skarbowej Petrokowskiej z dnia 13 Sierpnia r. z. za N 11.923 czyniący. Takowy po Pauliński Grunt "Plebanka" zwany tu w Mieście Częstochowie położony ze wszystkiemi przynależnościami i dochodami do takowego należącemi i z wszystkiemi prawami i obowiązkami jakie służą skarbowi sprzedaje na wieczne czasy współstawającemu Augustowi Zawada (Sowada).
§ 2
Szacunek za po Pauliński Grunt "Plebanka" na publicznej licytacyi postąpiony Rubli srebrem trzy tysiące sześćset pięćdziesiąt, powinien być zapłacony w ten sposób -
a Summę Rubli srebrem czterysta siedmdziesiąt dziewięć jako stanowiącą połowę oszacowania, Nabywca wniósł do Kassy Gubernialnej Petrokowskiej, a w tej kwocie jedną czwartą część to jest Rubli srebrem sto Listami Likwidacyjnymi w nominalnej ich wartości z należnemi Kuponami za nieupłyniany czas.
b Summę zaś Rubli srebrem trzy tysiące sto siedmdziesiąt jeden stanowiącą resztę szacunku - Nabywca obowiązany zabezpieczyć przez wniesienie jej w pierwsze miejsce Działu czwartego księgi hypotecznej, którą on założyć winien dla nabytego po Paulińskiego gruntu "Plebanka" i z takowej dłużnej summy obowiązany wnosić do Kassy Okręgowej Częstochowskiej po pięć od sta na procent a po dwa od sta na umorzenie kapitału czyli po Rubli srebrem dwieście dwadzieścia jeden kopiejek dziewięćdziesiąt siedm z góry w dwóch półrocznych ratach w Czerwcu i w Grudniu każdego roku do czasu zupełnego zapłacenia całej należności pod rygorem exekucyi Administracyjnej. Opłata tych rat terminowych powinna następować bez żadnych ze strony Skarbu przypomnień.
§ 3
Skarb nie może żądać od Nabywcy zapłacenia należności oznaczonej w par 2 pod litterą b przed terminami oznaczonemi. Nabywca zaś ma prawa w każdym czasie zapłacić sumę dłużną w całości lub częściowo i Skarb otrzymawszy o tem drogą właściwą zawiadomienie przyjmie od niego takową summę. Skarb zezwoli wykreślić z księgi hypotecznej wpisu dłużnej summy kosztem Nabywcy, a po upłacie tylko części stosunkowo zmniejszy procentowe raty przyjęte przez Nabywcę paragrafem frugim tego kontraktu.
Przy spłacaniu długu częściami Skarb nie jest obowiązany przyjmować od Nabywcy summ nieokrągłych to jest niekończących się na sto.
Gdyby Nabywca nie wniósł w terminach oznaczonych należnych od niego rat i zadłużył się dwie całkowite raty to Skarb ma prawo zażądania na raz jeden całej summy jaka jeszcze niespłaconą pozostanie - i jeżeli Nabywca nie zapłaci takowej w ciągu trzech miesięcy, to nabyty przez niego po Pauliński grunt "Plebanka" będzie wystawiony na sprzedaż na ryzyko Nabywcy w drodze Administracyjnej.
§ 4
Nabywca kupuje po Pauliński grunt "Plebanka" w Mieście Częstochowie w takim stanie w jakim się rzeczywiście znajdował w dzień licytacyi i nie ma prawa rościć jakich kolwiek bądź pretensyi co do wartości i dobroci kupionego przez nie niego po Paulińskiego gruntu "Plebanka" a również nie ma prawa żądać od Skarbu jakich kolwiek bądź poręczeń (ewikcyi) na przyszłość.
§ 5
Z dniem licytacyi wszelkiego rodzaju przybytki i ubytki mogące z jakiego kolwiek bądź wypadku lub przyczyny nastąpić w kupionym gruncie "Plebanka" odnoszą się na rachunek Nabywcy. Dochody z po Paulińskiego gruntu "Plebanka" należą do Skarbu po dzień (20 Maja) 1 Czerwca 1868 r. od tego zaś dnia takowe dochody należą do Nabywcy.
§ 6
Nabywca obowiązany od wyżej oznaczonego terminu opłacać podatki i ponosić powinności tak samo jak właściciel prywatny tak obecnie istniejące i jakie mogą być ustanowione lub zmienione.
§ 7
Do po Paulińskiego gruntu "Plebanka" stanowiącego przedmiot sprzedaży, żadnych sporów co do granic takowego gruntu nie wnoszono, jednakże Skarb nie ręczy za mogące powstać w przyszłości spory lub processa, - prowadzenie których i skutki z nich dotyczą wyłącznie Nabywcę.
§ 8
Opłaty stemplowe i koszta sporządzenia Aktu Notarialnego Nabywca i Skarb ponoszą po połowie zaś przepisania tytułu własności i wprowadzenia Nabywcę w posiadanie gruntu "Plebanka" w Mieście Częstochowie poniesie Nabywca. Również Nabywca obowiązany złożyć Izbie Skarbowej Petrokowskiej swoim kosztem Wyciąg z księgi hypotecznej założonej dla nabytego po Paulińskiego gruntu "Plebanka" i formalny Wyciąg Główny kontraktu Notaryalnego o sprzedaż i kupno zawartego.
§ 9
Spory mogące powstać o sprzedaż i kupno gruntu tego "Plebanka" w Mieście Częstochowie rozbierane i decydowane być mają w drodze Administracyjnej.
Poczem Akt ten w obecności świadków: Hermana Wolberg i Feliksa Kosowskiego obudwóch tu w Mieście Częstochowie zamieszkałych Obywateli Kraju, zdziałany, przeczytany, przyjęty i w dowód tego przez czyniące strony, Świadków i mnie Rejenta własnoręcznie podpisany został. Stempel do Aktu tego za Rubli srebrem czternaście kopiejek sześćdziesiąt pobrany.
(podpisano) August Sowada. Herman Wolberg świadek. Feliks Kosowski świadek. Józef Zbrowski Rejent. Zalecamy i rozkazujemy wszystkim Komornikom Sądowym od których by się tego domagano aby niniejszy Akt wyexekwowali.
Prokuratorom Królewskim przy Trybunałach Cywilnych aby tego dopilnowali.
Wszystkim Kommendantom i Urzędnikom siły zbrojnej aby dodali pomocy wojskowej gdy o takową prawnie wezwani będą.
Z ksiąg metrykalnych parafii Dąbrowa:
Dnia 20 września 1832 r. chrzest imieniem August urodzonego 19 września w Dąbrowie syna Michała i Elżbiety z Gartnalzek. Matka chrzestna: Róża Gabriel z Dąbrowy. Ojca chrzestnego nie posiadał. (akt urodzenia nr 44 z 1832 r.)
Z ksiąg metrykalnych parafii św. Zygmunta w Częstochowie:
Dnia 26 grudnia 1899 r. o godzinie 9 rano zmarł w Częstochowie August Zawada, obywatel zamieszkały w Częstochowie, urodzony w Dąbrowie w Prusach, syn Michała i Elżbiety małżeństwa Zawada, lat 70, pozostawił po sobie żonę Joannę z Drabikowskich. Świadkowie: Karol Zawada lat 39 i Ignacy Szczeciński lat 57, obywatele z Częstochowy. (akt zgonu nr 1183 z 1899 r.) W akcie zgonu nieco zawyżono wiek zmarłego.
Dnia 9 kwietnia 1907 r. o godzinie 9 rano zmarła w Częstochowie Joanna Zawada, wdowa, obywatelka, lat 75, córka zmarłych Wincentego i Ewy z domu Uznańska małżeństwa Drabikowskich, urodzona w parafii Wieluń. Świadkowie: Karol Zawada i Stefan Szczeciński, obaj obywatele z miasta Częstochowa. (akt zgonu nr 396 z 1907 r.)
Dnia 19 listopada 1916 r. o godzinie pierwszej i pół po południu zmarł w Częstochowie Karol Zawada, ogrodnik, obywatel miasta Częstochowy, lat 56, urodzony w Rudnikach w powiecie wieluńskim, zamieszkały w Częstochowie, syn Augusta i Joanny z Drabikowkich małżeństwa Zawada. Pozostawił po sobie żonę Cecylię z domu Szczecińską. Świadkowie: Kajetan Szczeciński lat 57 i Stefan Szczeciński lat 41, obywatele z Częstochowy. (akt zgonu nr 1306 z 1916 r.)
Dnia 16 października 1918 r. o godzinie 9 wieczór zmarła w Częstchowie Cecylia Salomea Zawada, wdowa po Karolu Zawadzie, lat 46 licząca, urodzona i zamieszkała w Częstochowie, córka Ignacego i Emilii z Stanisławskich małżonków Szczecińskich, obywatelka Częstochowy. Świadkowie: Kajetan Szczeciński lat 57 i Stefan Szczeciński lat 44, obywatele miasta Częstochowy. (akt zgonu nr 545 z 1918 r.)
Dnia 4 stycznia 1919 r. o godzinie 3 po północy w szpitalu na Zawodziu zmarł Władysław Felicjan Zawada, kawaler, lat 55, ogrodnik, urodzony w Rudnikach, powiatu wieluńskiego, zamieszkały w Częstochowie, syn Augusta i Joanny z Drabikowskich małżonków Zawada. Świadkowie: Stefan Szczeciński lat 44 i Kajetan Szczeciński lat 66, obywatele miasta Częstochowy. (akt zgonu nr 13 z 1919 r.)
Dnia 6 sierpnia 1924 r. o godzinie 5 rano zmarła w Częstochowie Wanda Malinowska, wdowa, lat 55, urodzona w Rudnikach, stała mieszkanka gminy Żarki, córka Augusta i Joanny małżonków Zawada. Świadkowie: Adam Musiał i Justyna Muzykarzowa, pełnoletni, zamieszkali w Częstochowie. (akt zgonu nr 350 z 1924 r.)
Dnia 8 kwietnia 1936 r. o godzinie 13.30 zmarła w Częstochowie Emilia Antonina Szczecińska, lat 56, urodzona w Częstochowie, córka Augusta i Joanny z Drabikowskich małżeństwa Zawada, pozostawiła po sobie męża Rajmunda Stefana Szczecińskiego, ogrodnika, obywatela Częstochowy. Świadkowie: Henryk Podlewski lat 59, obywatel, i Zdzisław Szczeciński, ogrodnik, lat 25, zamieszkali w Częstochowie. (akt zgonu nr 136 z 1936 r.)
Poniżej na fotografiach: groby członków rodziny Zawada na cmentarzu św. Rocha.

Odnosząc się do tego poniższego fragmentu (wpis Krzysztofa Łągiewki, post 41262, ze strony 13):

"(...)Obszar posiadany przez Henryka Nunberga posiadał łączną powierzchnię 271 mórg i 59 prętów. I to funkcjonowało następnie jako majątek Kotowice - Mirów. Brakuje mi niestety dalszego ciągu. Jak już pisałem w poprzednim poście tenże Henryk Nunberg uzyskał w 1928 r. zgodę na sprzedaż majątku Gedeonowi Reiterowi. Ale czy istotnie mu go sprzedał tego nie wiem. Tenże Gedeon Reiter w innych dokumentach pojawia się jako Gedeon vel Gedala Rajler czyli Reiler syn Izaaka, zamieszkały w dobrach Chorzewa w gminie Prząsław w powiecie jędrzejowskim. Później jak wiadomo właścicielem majątku był Mieczysław Przeworski, ale nie wiem od kogo i kiedy go nabył. A w 1945 r. jako ostatni właściciel występuje niejaki Feliks Łapczyński.
W 1934 r. majątek Kotowice - Mirów posiadał dr Mieczysław Przeworski, a ze zwierząt gospodarskich znajdowały się w nim tylko 2 krowy. W tymże samym roku majątek ten miał powierzchnię 147.08 ha. Jego właściciel, Mieczysław Przeworski, mieszkał w Krakowie przy ul. Floriańskiej 39 (...)".

To właścicielem Kotowic-Mirowa po Reiterze został od razu wspomniany tam Mieczysław Przeworski, wg dokumentów wyglądało to tak: 
Gedeon Reiter (vel Gedala Rajter). 19 grudnia 1928 r. Prezes Okręgowego Urzędu Ziemskiego w Kielcach wyraził zgodę na zmianę właściciela majątku Kotowice-Mirów o powierzchni około 170 hektarów. Sprzedającym i występującym o zgodę był Hendel vel Henryk Nunberg (poprzez pełnomocnika, adwokata Romana Cichowskiego), a kupującym Gedeon vel Gedala Reiter. Kwota sprzedaży została ustalona na 45.000 zł, tj. cena ziemi wraz z drzewostanem i „inwentarzem martwym”. Orzeczenie o zgodzie na przewłaszczenie było ważne przez sześć miesięcy od daty wydania (źródło: 159). Akt kupna-sprzedaży pomiędzy Gedeonem Reiterem a Henrykiem Nunbergiem podpisano 16 stycznia 1929 r. u notariusza Szczepkowskiego w Sosnowcu (akt Nr 261, Nr rep. 20). Dobra ziemskie Kotowice-Mirów miały wówczas powierzchnię 271 mórg 59 prętów (lub 151 hektarów 8354 metrów kwadratowych), budynki oraz inwentarz żywy i martwy. Gedeon Reiter (vel Gedala Rajter) był synem Izaaka, mieszkał w dobrach Chorzew, gm. Prząsław, w powiecie jędrzejowskim (źródło: 206). Natomiast Henryk vel Hendel Nunberg we wrześniu 1929 r. przebywał na terenie Czechosłowacji, w okolicy miast Jachymove i Cheb. Jego syn Adolf vel Aron Nunberg mieszkał wówczas w Będzinie przy ul. Kołłątaja 29 (źródło: 207). 

Mieczysław Przeworski. 24 sierpnia 1929 r. Prezes Okręgowego Urzędu Ziemskiego w Kielcach wyraził zgodę na zmianę właściciela majątku Kotowice-Mirów o powierzchni 151 hektarów 8354 metry kwadratowe. Występującym o zgodę jako zainteresowany kupnem był doktor Mieczysław Przeworski z Krakowa, a zainteresowanym sprzedażą Gedeon vel Gedala Rajter. Kwota sprzedaży została ustalona na 57.000 zł, a w tym 46.000 za nieruchomość i 11.000 za inwentarz żywy, martwy i krescencję (czyli plony). Przeworski przed tą transakcją posiadał dobrze utrzymane gospodarstwo rolne i ogrodnicze o pow. 3,3 hektara (nie podano gdzie). W majątku Kotowice-Mirów znajdowało się wówczas 17 hektarów ziemi ornej, a resztę stanowiły zarośla, lasy i nieużytki. Postanowienie o zgodzie na przewłaszczenie było ważne przez sześć miesięcy od daty wydania (źródło: 208). Akt notarialny podpisano w dniu 2 października 1929 r. przed Antonim Szczepkowskim notariuszem w Sosnowcu (Numer Repertorium 712). Mieczysław Przeworski jeszcze w roku 1937 mieszkał w Krakowie przy ul. Floriańskiej 39 (źródło: 209). Dziś znajduje się tam kamienica i na pewno hostel, ale jeszcze tam nie byłem sprawdzić, czy może, może ktoś coś jeszcze...

Z ustnych relacji mieszkańców: 
W czasie II wojny (lub tuż przed wojną) właścicielm był już Feliks Łapczyński, który miał być rodzinnie związany z Mieczysławem Przeworskim. Łapczyński był żołnierzem września 1939. Kiedy nabył majątek od Przeworskiego - na razie nie wiem.

I cd. - na podstawie dokumentów:
W dniu 24 czerwca 1946 r. Wojewódzki Urząd Ziemski w Katowicach zwrócił się do Wydziału Hipotecznego Sądu Okręgowego w Częstochowie o przepisanie prawa własności nieruchomości ziemskiej „Nr hip. 45” (czyli majątku ziemskiego Kotowice-Mirów) na rzecz Skarbu Państwa oraz o anulowanie wszelkich jej ewentualnych długów. Do wniosku załączone było zaświadczenie, z którego treści wynikało, że dotychczasowym właścicielem jest „F. Łapczyński” (o Łapczyńskim wspomina kilka osób w innych miejscach w naszej książce), a majątek posiada powierzchnię 151,8 hektara. Pełnomocnikiem do czynności prawnych przewłaszczenia majątku na skarb państwa był Stanisław Witkowski, pełniący obowiązki Naczelnika Wydziału Prawnego Wojewódzkiego Urzędu Ziemskiego w Katowicach. Majątek podlegał pod działanie dekretu Polskiego Komitety Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (art. 2, ust. 1, litera „e”), w brzmieniu z obwieszczenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 18 stycznia 1945 r. (Dz. U. R. P. Nr 3, poz. 13). Natomiast podstawą prawną samej czynności przejęcia własności na skarb państwa był art. 1 ust. 1 dekretu z dnia 24 sierpnia 1945 r. o wpisywaniu do ksiąg hipotecznych (gruntowych) prawa własności nieruchomości przejętych na cele reformy rolnej (Dz. U. R. P. Nr 34, poz. 294) – źródło: 210.


Źródła wg numeracji:
206. Akt notarialny z 17 stycznia 1929 r. podpisany przed notariuszem Janem Raykowskim w Sosnowcu, w: Księga Wieczysta dóbr Kotowice-Mirów, tom II, Zbiór Dokumentów.
207. Akt notarialny z 27 września 1929 r. podpisany przed notariuszem Teodorem Szretterem w Będzinie, w: Księga Wieczysta dóbr Kotowice-Mirów, tom II, Zbiór Dokumentów.
208. „Orzeczenie Prezesa Okręgowego Urzędu Ziemskiego w Kielcach w sprawie przeniesienia tytułu własności dóbr Kotowice i Mirów pow. Zawierciańskiego” z dnia 24 sierpnia 1929 r., w: Księga Wieczysta dóbr Kotowice-Mirów, tom II, zbiór dokumentów, WKWM.
209. Akt notarialny (wypis) stanowiący pełnomocnictwo udzielone przez Mieczysława Przeworskiego dla adwokata Dobiesława Pileckiego w dniu 6 października 1937 r. przed notariuszem Emilem Stąporem w Krakowie, w: Księga Wieczysta dóbr Kotowice-Mirów, tom II, zbiór dokumentów.
210. Korespondencja Wojewódzkiego Urzędu Ziemskiego w Katowicach do Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 24 czerwca 1946 r. (trzy karty), w: Księga Wieczysta dóbr Kotowice-Mirów, tom II, zbiór dokumentów.
 

Tabela Likwidacyjna wsi Kotowice położonej w Guberni Radomskiej, Powiecie Olkuskim, Okręgu Lelowskim, w gminie Włodowice i wchodzącej w skład dóbr głównych Kotowice i Mirów należących do Eugeniusza Rychłowskiego. Do wsi stosuje się przepisy ukazu z 19 lutego/2 marca 1864 r. o Komisji Likwidacyjnej, a we właściwości miejscowej – wieś podlega pod Olkuską Komisję do spraw włościańskich.

Tabela znajduje się w odrębnym "Zbiorze Dokumentów" Folwarku Kotowice-Mirów, w Sądzie Rejonowym w Myszkowie.

W kolejnych pozycjach dane osoby, przydział ziemi (w nawiasie korekta przydziału ziemi po ponownym pomiarze w roku 1880), wysokość rekompensaty dla dziedzica tylko w zamian na utraconą pańszczyznę - nie za utraconą ziemię.

Dział I. Gospodarstwa podlegające pod przepisy ukazów z 26 maja/7 czerwca 1846 r. i 19 lutego/2 marca 1864 r.
1. Jakub Labocha: 7 mórg 223 prętów (7-287), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
2. Łukasz Labocha: 7 mórg 243 pręty (7-287), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
3. Stanisław Gurbała: 11 mórg 243 pręty (11-280), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
4. Antoni Kupczak: 7 mórg 135 prętów (7-287), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
5. Fiodor Zamora, dwa odrębne nadania, razem: 10 mórg 261 prętów (12-530), 9 rubli 55 i 5/30 kopiejki
6. Mikołaj Derdoń: 7 mórg 243 pręty (7-287), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
7. Piotr Gurbała: 10 mórg 27 prętów (9-284), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
8. Magdalena Skrzypczak (org. "Skrzepczak") ze spadkobiercami, dwa odrębne nadania, razem: 7 mórg 210 prętów (7-287), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
9. Jan Bożek: 6 mórg 226 prętów (7-287), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
10. Jadwiga Sapota ze spadkobiercami, dwa odrębne nadania, razem: 7 mórg 269 prętów (7-287), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
11. Walenty Gurbała: 7 mórg 281 prętów (7-287), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
12. Jacek Mucha i spadkobiercy Iwana Gurbały, dwa odrębne nadania, razem: 6 mórg 251 prętów (7-287), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
13. Grzegorz Gurbała: 6 mórg 246 prętów (7-287), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
14. Andrzej Mucha: 10 mórg 145 prętów (11-280), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
15. Paweł Mucha, dwa odrębne nadania, razem: 4 morgi 264 pręty (6-506), 6 rubli 92 i 14/30 kopiejki
16. Piotr Derdoń (org. „Dyrdoń”): 8 mórg 39 prętów (7-287), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
17. Ignacy Kupczak: 8 mórg 34 pręty (7-287), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
18. Timofiej (org. „Foma”, ale bardzo możliwe, że w rzeczywistości chodziło o imię Tomasz) Suchan: 12 mórg 48 prętów (11-280), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
19. Cyprian Suchan: 8 mórg 57 prętów (7-287), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
20. Timofiej (org. Foma) Sołtysiak: 7 mórg 174 pręty (7-287), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
21. Paweł Czyż: 6 mórg 299 prętów (7-287), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
22. Stanisław Skała, dwa odrębne nadania, razem: 10 mórg 354 pręty (10-287), 10 rubli 83 i 1/2 kopiejki
23. Andrzej Biały i Katarzyna: 7 mórg 152 pręty (7-287), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
24. Wincenty Dorobisz: 12 mórg 66 prętów (11-280), 11 rubli 26 kopiejek
25. Wojciech Dorobisz: 9 mórg 251 prętów (11-280), 7 rubli 58 i 1/2 kopiejki
26. Mikołaj Bożek: 16 mórg 13 prętów (15-277), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
27. Tomofiej (org. „Foma”, ale bardzo możliwe, że w rzeczywistości chodziło o imię Tomasz) Adamczyk: 11 mórg 230 prętów (11-280), brak danych o wymiarze rekompensaty
28. Maria … (nazwisko nieczytelne, prawdopodobnie „Bobik”) ze spadkobiercami, dwa odrębne nadania, razem: 10 mórg 46 prętów (7-287), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
29. Mateusz Gadom: 7 mórg 222 pręty (7-287), brak danych o wymiarze rekompensaty
30. Franciszek Bożek: 7 mórg 132 pręty (7-287), 7 rubli 53 i 1/2 kopiejki
31. Walenty Wasiak, dwa odrębne nadania, razem: 9 mórg 356 prętów (9-562), 8 rubli 6 i 25/30 kopiejki
32. Apolonia Myga i Jan Myga: 3 morgi 106 prętów (3-295), 3 ruble 81 kopiejek
Serwituty. Wszystkie gospodarstwa działu I mają prawo:
- zbierać w lasach posiadłości suche i zwalone drzewa na opał, dostępne bez użycia siekiery (topora) raz w tygodniu lub kopać pnie na ten sam cel w ilości do 12 fur na każde gospodarstwo rocznie
- w tych samych lasach zbierać ściółkę jesienią i wiosną w ilości do 4 fur rocznie na gospodarstwo
- pozyskać z lasu majątku na wszystkie gospodarstwa razem z gospodarstwami wsi Mirów do 20 drzew budowlanych na rok, o średnicy przy pniu do sześciu cali
- paść swój roboczy i rogaty inwentarz w lasach posiadłości, z wyjątkiem miejsc świeżo wyrąbanych, zaplanowanych na nowy las i przekształcanych na łąki, a także na pastwiskach przylegających do lasu od strony majątku Góra (Góra Włodowska) i po łąkach między folwarcznymi polami; łączna liczba zwierząt gospodarskich z prawem do tego wypasu nie może przekraczać 82 głów.
Dział II. Gospodarstwa podlegające pod przepisy ukazu z dnia 19 lutego/2 marca 1864 r.
33. Jakub Mucha: 4 morgi 116 prętów (7-61), 7 rubli 92 i 11/30 kopiejki
34. Jan Labocha: 3 morgi 256 prętów (3-134), 3 ruble 79 i 4/30 kopiejki
35. Sołtysówka: 1 morga 60 prętów (1-0), 1 rubel 10 kopiejek
36. Kazimierz Pikuła: 4 morgi 137 prętów (3-210), 4 ruble 7 kopiejek
37. Sebastian Gryl: 6 mórg 32 pręty (4-17), 4 ruble 46 i 7/30 kopiejki
Serwituty. Gospodarstwo numer 33 korzysta z praw jak wszystkie gospodarstwa działu I, pozostałe osady działu II serwitutów nie mają.
Ziemia nieużytkowa – w nadaniach włościańskich znajduje się jej: 5 mórg 22 pręty (3-26)
RAZEM W DZIAŁACH I i II: 309 mórg 63 pręty (318-122), 252 ruble 28 i 21/30 kopiejki
Kapitał likwidacyjny zatwierdzony dla właściciela wsi – 4.204 ruble 78 kopiejek – zapisek w imieniu Centralnej Komisji (ds. Włościańskich) przy Komitecie Urządzającym (ds. Królestwa Polskiego) z dnia 19/31 maja 1866 r., podpisał przewodniczący centralnej komisji – J. Sołowiew oraz dwóch członków – podpisy nieczytelne. Spisał – N. Kapustik .

Dodatkowe nadania w zamian za serwituty w Kotowicach. Na mocy postanowienia urzędu do spraw włościańskich guberni piotrkowskiej z 20 października 1892 r., do tabeli Kotowic wniesiono następujące uzupełnienie. Stosownie do dobrowolnej umowy właściciela majątku z włościanami, właściciele gospodarstw wymienionych w tabeli od nr 1 do nr 32, zamiast wszystkich dotychczasowych serwitutów, otrzymali wyłączony z majątku Kotowice-Mirów obszar 264 morgi i 288 prętów. Zawierało się w tym 256 mórg ziemi użytkowej, która została podzielona na każdą z osad po 4 morgi lasu i 4 morgi pastwiska. Ponadto, do użytku wszystkich gospodarzy zostało 8 mórg i 288 prętów ziemi pod drogami oraz ziemi nieużytkowej. Granice nowych nadań oznaczono w protokole i w terenie z udziałem urzędnika „komisarza powiatu będzińskiego” w dniu 24 października 1891 r.

o

Dziękuję za nowe wiadomości odnośnie dóbr Kotowice - Mirów. Zwłaszcza o kolejnych właścicielach. Szkoda tylko, że nie udało się ustalić, kiedy ostatni właściciel nabył ten majątek. Informacje o tym kiedy Mieczysław Przeworski sprzedał ten majątek Feliksowi Łapczyńskiemu zapewne znajdowały się w 3 tomie księgi wieczystej dóbr Kotowice - Mirów. Z postu wnioskuję, że 3 tomu Pan nie przeglądał, a więc tom ten zaginął. Mieczysław Przeworski był właścicielem dóbr na pewno jeszcze w dniu 7 października 1937 r. skoro w tymże dniu sporządził pełnomocnictwo. Czyli Feliks Łapczyński nabył dobra Kotowice - Mirów po 7.10.1937 r. Być może w przyszłości w jakiejś księdze notarialnej wypłynie akt kupna tych dóbr. Sądzę jednak, że to będzie daleka przyszłość, gdy nastąpi indeksacja aktów notarialnych, a same indeksy zostaną udostępnione w internecie wraz ze skanami ksiąg notarialnych.

Jako Tom 3 mnie przekazano odrębny segregator stanowiący zbiór dokumentów, (nie księgę wieczystą), ale starszych niż te, które były w tomie 2 księgi wieczystej. A i tak miałem szczęście bo wg tego co mi powiedziano, krótko potem archiwista się zwolnił .
Natomiast w tych księgach wieczystych, które i Pan widział (czyli tom nr 1 i tom nr 2) jest wzmianka, że powstały odrębne księgi o nazwach Kolonia Kotowive-Mirów Nr I i Kolonia Kotowice-Mirów Nr 2. Nigdy nie wiadomo, czy ktoś czegoś do tych nowych ksiąg nie włożył, co może być istotne. Nie widziałem tych ksiąg ani o nie nie pytałem, bo nawet nie wiedziałem jeszcze w momencie składania wniosku i fotografowania, że takie istnieją, no a potem wiadomo - archiwista... Ale jeszcze kiedyś o nie zapytam. Bo kierując się logiką sądową, skoro zamawiałem księgi o nazwie "Folwark Kotowice-Mirów", to przecież nie "Kolonia Kotowice-Mirów Nr I", ale jest szansa, że to się jeszcze wyjaśni.
Druga szansa to kontakt z rodzinami poprzez groby (prośby o kontakt pozostawione). Na sto procent jasny i odnaleziony jest grób Mieczysława Przeworskiego (na pewno tego akurat) na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. To ogromny grobowiec z wieloma zmarłymi, ale szansa jest. Natomiast na tym samym cmentarzu jest też nowy i użytkowany grób z pochówkiem łącznym osoby o nazwisku Łapczyński (akurat Franciszek a nie Feliks) oraz Klimkiewicz. Czyli nazwisko zapamiętanego właściciela z okresu II wś oraz nazwisko ostatniego właściciela przed upaństwowieniem razem. To też trochę potwierdza to, co znam z przekazu ustnego mieszkańców, że nazwiska Przeworski-Łapczyński-Klimkiewicz jakoś się rodzinnie łączyły (rózne wersje - najczęściej teść-zięć). Foto grobów zamieściłem na Forum Jurajskim (link poniżej):
w temacie "Folwark czy dwór w Kotowicach?", strona 9.
www.forumjurajskie.pl/viewtopic.php?f=1&p=85865#p85865