Witam!
Kilka słów o tym temacie. Otóż w latach 1789-1791 odbyły się jednocześnie dwa spisy.
Pierwszym była wspomniana „Lustracja”, której zasady nie są znane. W jednych Starostwach spisywano wszystko – ludzi, domy, trzodę, itp. W innych tylko ludzi i wysokość ich powinności. Jeszcze w innych tylko powinności dla danej wsi. Bardzo rzadko spisywano ludność żydowską, nie ma też nazwisk ziemian. Dane są niezbyt dokładne, bardzo dużo zmienionych nazwisk ( sądzę, że nazwiska zapisywano tak jak podawali chłopi, a ci nie zawsze wiedzieli, jakie mają nazwisko. Pamiętajcie, że wtedy posługiwano się imieniem).
Drugim spisem był pierwszy w historii Polski spis ludności z imienia i nazwiska. Ten spis jest bardzo sumienny, dane zgadzają się z zapisami kościelnymi, również nazwy miejscowości są zgodne z ówczesnym nazewnictwem.
Niestety ten drugi spis nie został wydany drukiem, jest w Archiwum Krakowskim. Natomiast „Lustracje” wydała Polaka Akademia Nauk. Są do przeczytania w czytelni biblioteki ADJ, pewnie też w Bibliotece Miejskiej. Warto je czytać. Dla zachęty opis folwarków w Zakrzewie i Wałęczowie. Język w oryginale.
OPISANIE WSZELAKICH BUDOWLI DWORSKICH W FOLWARKACH STAROSTWA KŁOBUCKIEGO
Folwark Zagurze.
Do tego folwarku na dziedziniec wjeżdżając jest brama z dwojgiem wrót i fortką . Dwór drewniany, gliną zewnątrz polepiony i wytrynkowany, gontami podbity, w którym sień obszyrna obszerna po obydwóch stronach po 2 pokoje. Item kuchnia pod tymże dachem po lewej ręce z izbą kuchenną i spiżarnią. W tyle tegoż dworu jest ogródek wkoło parkanem obwiedziony, w słupy murowane, daszek z gontów nad parkanem
Po prawej ręce tegoż dworu jest zbudowana gorzelnia, browar, słodownia, suszarnia i 2 izdebki pod jednym dachem. Naczynia i statki w tejże gorzelni są własne WW oo. paulinów, dlatego się tu nie wyszczególniają. Chlewków przy ogrodzie pod jednym daszkiem 5 i karmnik 1. Po lewej stronie dworu tegoż wystawione są pod jednym dachem stajnie na konie 4, wozownie 3. Dalej ogród wkoło parkanem w słupy murowane obwiedziony. W tym ogrodzie kaplica drewniana dla wygody dworskiej. Piwnica murowana, dachem pokryta, na włoszczyznę. Pomieszkanie drewniane dla ogrodnika z 2 izdebkami. W dziedzińcu naprzeciwko dworu, stoją kurniki drewniane 4, pod jednym dachem z wystawą. Piwnica murowana, podwójna, jena na nabiał, druga na trunki. W tymże miejscu stoi spichlerz z piwnicą murowaną.
Folwark dla podstarościego drewniany, z sienią, w której kuchenka, z której jest 1 izba z komorą na schowanie. Przy tym folwarku chlewiczek na prosięta. Dalej owczarnia przy drodze walęczowskiej, drewniana snopkami poszyta. Naprzeciwko bramy dworskiej wołownia i rzezak do sieczki, z oborą dla krów, wszystko podbite dranicami. W tym dziedzińcu spichlerz drewniany o dwóch kondygnacyjach, gontami podbity. Stodoły 2 o trzech klepiskach, snopkami poszyte, przy których rzezak i chlewików 2, gontami podbite. W całej budowli kominy są murowane z cegły.
Za dworem staw z groblą, mostem i upustami, z drugiej strony grobli 2 sadzawki nowo wyrżnięte. Dalej staw drugi, z groblą, upustami i młynem, przy wsi.
Łąki do folwarku zagurskiego. – 1. Łąka, zwana Kościelna, 2. Łąka nazwana Krynica. Te obydwie łąki są zabrane od WJM ks. Prałata kanoników regularnych konwentu kłobuckiego, 3. Łąka, Brodek zwana.
Folwark Wałęczów
Budowla folwarczna ze wszystkim zgorzała i na nowo się dopiero buduje.
Karczma wjezdna we wsi, z izbą i komorą, deskami pokryta, druga pod lasem, z izbą i komorą, słomą pokryta.
Folwark Hutka na pustkowiu, izby 2 z komorami pod dachem, stodoła z 2 klepiskami, spiklerzyk, pod gontem wszystko. Owczarnia, chlewy pod słomą. Całe zabudowanie parkanem wiejskim opisane.
Łąki do Wałęczowa – 1. Mostki, 2. Sieradki, 3. Pasternik przy dworze. Na Hutceląka pod lasem zakrzewskim.
Ładne prawda?
pozdrawiam
Jacek
Autor