Mlyny i mlynarze - okolice Czestochowy

Dnia 28 maja 1852 zmarł Pile (parafia Truskolasy) Andrzej Nonas młynarz zostawił po sobie owdowiałą żonę Mariannę z Pytlów.
A dwa dni później 30 maja 1852 w Gawędziu (też parafia Truskolasy) zmarła Marianna Królikowska żona Jan młynarza.

Nie wiem czy Państwo znają taką stronę: rzeczpospolitamlynarska.pl . Może ona pomogłaby nam zredagować młyny które znamy.

Pozdrawiam
Justyna

Młyny Wancerzów i Chrapoń.

Młyn Wancerzów.
Na zasadzie przywileju z 10.06.1796 r. wydanego przez księdza biskupa Michała Kosmowskiego i kapitułę zgromadzenia Księży Kanoników Regularnych Laterańskich prawo wieczystej dzierżawy młyna Wancerzów nadano małżeństwu Mikołajowi Pytlowi i Józefie z Maszczyńskich: Prawo wieczystej dzierżawy młyna Wancerzów zwanego na rzece Warcie pod Dobrą, na gruncie Wancerzowa położonego z budynkami, rolami, gruntem, łąkami, ogrodami od dawna do tego młyna należącymi z wolnością zarządzania i użytkowania w całej objętości w sposobie najrozleglejszym bądź to naturalnie bądź przemysłowo z tego wszystkiego co tylko wewnątrz i na powierzchni ziemi znajduje się, na dwa lub trzy kół przystawienia, budowania, uprawiania, obciążania, alienowania bez konsensu i opłatą laudemii z wolnością wspólnego pastwiska z gromadą wsi Wancerzowa w miejscach na pastwisko używanych, wolnej zbiórki drzewa i ściółki na mierzwę w lasach dóbr Wancerzowskich, wolnego łowienia ryb przed i za kołami na potrzebę swoją dzierżawcy wieczystego służy nieograniczenie Mikołajowi Pytlowi i tegoż żonie Józefie z Maszczyńskich Pytlowej i ich sukcesorom i praw nabywcom bez nadwyrężenia praw wierzycieli dotąd na tychże dobrach hipotekowanych.
Po nadaniu wieczystej dzierżawy młyna Wancerzów dobra należące do Kanoników Regularnych Laterańskich zostały skonfiskowane przez Prusaków. 16.12.1797 r. dobra te, w tym Wancerzów zostały nadane przez króla Prus Fryderyka Wilhelma III księciu Ludwikowi Wirtemberskiemu. Od tego momentu dobra te jako prywatne przechodzą z rąk do rąk kolejnych właścicieli, ale wieczysta dzierżawa młyna Wancerzów nadal obowiązuje.
Na skutek kontraktów z dni 28.03/9.04.1859 r. i 18/30.11.1859 r. prawo wieczystej dzierżawy młyna Wancerzów dawniej należące do małżeństwa Mikołaja i Józefy z Maszczyńskich Pytel przeniesiono na Antoniego i Jadwigę z Desków małżeństwo Pytel, którzy nabyli te prawa od Józefa i Katarzyny z Muskalskich małżeństwa Deska.
23.11.1857 r. o 2 po południu zawarto związek małżeński pomiędzy Antonim Pytel, kawalerem, młynarzem, synem Mikołaja i Józefy z Maszczyńskich małżonków Pytel młynarzy, urodzonym i zamieszkałym w mieście Mstowie przy rodzicach zostającym lat 21, a panną Jadwigą Deska, córką Józefa i Katarzyny z Muskalskich małżonków Deska, rolników, urodzoną i zamieszkałą na przedmieściu Zawodzie, lat 16. Małżonkowie umowy przedślubnej nie zawarli. (ASC św. Zygmunta w Częstochowie 178/1857)
1/13.07.1874 r. Antoni Pytel syn Mikołaja nabył od właściciela dóbr Wancerzów Feliksa Łuszczewskiego 4 morgi i 229 prętów ziemi za 412 rubli. Grunt składał się z dwóch części tj. łąki o powierzchni 2 mórg, a pozostałą część stanowił grunt rolny.
13/25.05.1875 r. o godzinie 10 wieczorem zmarła w Dąbiu Jadwiga Pytel, żona młynarza, urodzona w Zawodziu, córka Józefa i zmarłej Katarzyny z domu Muskała małżeństwa Desków, lat 32, zostawiła po sobie owdowiałego męża Antoniego. Świadkowie: Antoni Pytel młynarz lat 39 i Antoni Spychała gospodarz lat 50, obaj zamieszkali w Dąbiu. (ASC św. Zygmunta w Częstochowie 241/1875)
24.06/6.07.1881 r. Bronisław Szwejcer właściciel dóbr Wancerzów określił powierzchnię wieczystej dzierżawy osady młynarskiej Wancerzów na 25 mórg i 80 prętów tj. 12 dziesięcin i 2274 sążni. Wieczystym dzierżawcą był Antoni Pytel. Grunty tejże dzierżawy położone były w miejscach oznaczonymi na mapie z 1881 r. symbolami D 1, D 2, D 3, D 4, D 5, D 6.
9/22.02.1908 r. Antoni Pytel syn Mikołaja sprzedał wieczystą dzierżawę osady młynarskiej Wancerzów Michałowi Pytlowi synowi Antoniego za 5000 rubli. Oprócz tego na osadzie zapisano kapitał rentowy w wysokości 2000 rubli w zamian za zapewnienie dożywocia i utrzymania przez Michała Pytla dla swojego ojca Antoniego i jego żony Julianny z domu Synarskiej córki Ignacego. Również w tym samym dniu Antoni Pytel sprzedał Michałowi Pytlowi należące do siebie 4 morgi i 229 prętów ziemi za 420 rubli.
W 1937 r. właścicielami wieczystej dzierżawy osady młynarskiej Wancerzów byli już spadkobiercy Michała Pytla, których personaliów w dokumentach nie podano.

Młyn Chrapoń.
1/13.07.1874 r. Klemens Bendkowski młynarz zamieszkały w Chraponiu, właściciel tego młyna, nabył od Feliksa Łuszczewskiego właściciela dóbr Wancerzów 4 morgi i 85 prętów łąki położone w dwóch częściach za 412 rubli. Grunty te na mapie z 1881 r. oznaczone były symbolami E 1 i E 2.

Poniżej:
1.Mapa gruntów nabytych przez Antoniego Pytel w 1874 r.
2.Mapa gruntów nabytych przez Klemensa Bendkowskiego w 1874 r.
3.Grunty nabyte przez Klemensa Bendkowskiego na mapie z 1881 r. Na mapie tej oznaczono młyny Chrapoń i Rajsko.
4.Mapa gruntów wieczystej dzierżawy młyna Wancerzów na mapie z 1881 r.

Młyn Dąbie w dobrach Błeszno

Agnieszka z Desków Cianciarowa (żona Walerego) posiadała "prawem wieczystej dzierżawy" 1/4
część młyna Dąbie; w 1866 odstąpiła tę część Antoniemu Pytlowi. (Not.Owsiany 1866, nr 173/136 z 30 VI 1866). W latach 1863 - 1875 młyn był dzierżawiony przez Mośka Frydmana.

Zbigniew Małolepszy napisał: Panie Arkadiuszu,

Młyn Maszczyków pod Wysoką to nie młyn Samuel. Leżał on 1200 m na wschód od młyna Samuel (Szczerbowizna) w górę rzeki Czarki w kierunku Wysokej Lelowskiej. (mapa poniżej).

Mój pra...dziad Jan Samuel wydzierżawił młyn Szczerbowe (Szczyrbowe, Szczerbowizna) od Jana Męcińskiego w 1808 roku. Nazwa młyna wskazuje, że kiedyś był w rękach młynarza Szczerby.

Od nazwiska Jana młyn nazywano Pustkowiem Samuelów (rzadziej młynem Samuel) aż do lat 40tych XIXw. Potem nie było już tam Samueli i nazwa powróciła do Szczerbowizny. Co się działo potem z tym młynem pisałem w tym wątku 2 czerwca: W 1831 roku Kacper Samuel miesiąc po odziedziczeniu młyna po zmarłym ojcu Janie, oddał go w 6-letnią dzieżawę Michałowi i Katarzynie Opiłom. Opiłowie wtedy byli już dzierżawcami sąsiedniego młyna Maszczyków pod Wysoką. Po śmierci Kacpra jego żona Joanna przez jakiś czas dzierżawila Opiłom młyn, aż do momentu kiedy to młyn trafił ponownie w ręce spadkobierców Męcińskich.(lata 40te). Potem młyn przeszedł w jakiś sposób w ręce Siedleckiego, na którego ślad Pan trafił. Niedługo po śmierci Siedleckiego młyn Szczerbowe przeszedł w posiadanie Okularczyków przybyłych z Winowna.

Poniżej jest mapa topograficzna:z 1944 roku z zanaczonymi młynami Szczerbowizna i Maszczykowizna:

Załącznik mapa_25000_1944.PNG nie został znaleziony

Odnosząc się do Pana uwag Michał Opiła był sąsiadem Jana Samuela (patrz akt zgonu Franciszki 62/1817 familysearch.org/ark:/61903/3:1:33SQ-GTR...3D2115410&cc=2115410 ). Prawdopodobnie był dobrym sąsiadem bo Jan w testamencie spisanym w 1821 roku (na 10 lat przed śmiercią) powierza Michałowi opiekę nad swoimi nieletnimi dziećmi (między innymi Kacprem). Po śmierci Jana Kacper być może z powodu słabego zdrowia (zmarł niebawem) wydzierżawił młyn Samuel swojemu najbliższemu sąsiadowi i niedoszłemu opiekunowi. Tak więc, jak Pan dowodzi, Michał Opiła był dzierżawcą również młyna Samuel (przez kilka lat od maja 1831).

Niestety na temat samego młyna Maszczyków nie udało mi się zgromadzić żadnych informacji. Jeśli zaś potrzebuje Pan dokumentacji młyna Samuel to dysponuję aktami notarialnymi na ten temat od 1808 do 1840 roku.

Warto dodać, że pierwsza żona Michała Opiły Franciszka wdowa po Maszczyku pochodziła z młyna Otrębów (w dół Czarki czyli również po sąsiedzku młyna Samuel ale w drugą stronę).

A jeśli chodzi o "młyn za dworem" w Żarkach to całkiem inny rejon - był on na rzece Leśniówka płynącej z Żarek na południe. Młyny Dworski i Hiszpanka są widoczne na poniższej mapie z 1787 roku. Co ciekawe młyn "za dworem" trafił w dzierżawę Gotlieba syna Jana Samuela.

Załącznik mlyny_Zarki_1787.PNG nie został znaleziony

P.S. Żeby postawić kropkę nad i w sprawie Maszczykowizny zamieszczam znalezioną mapę z 1850 roku która pokazuje młyn Maszczyków pod nazwą Opiła.

Załącznik Mlyny_Czarka_1850.PNG nie został znaleziony

Pozdrawiam,
Zbyszek Małolepszy

Witam, bardzo interesuje mnie los trzech młynów ktore występują na tej mapie, jesli ktos posiada jakiekolwiek informacje na ich temat bardzo prosze o podzielenie sie nimi ze mna. Na nowszych mapach wogóle nie sa one naniesione.

Zaznaczone na schematycznej mapie z 1787 r. młyny to według mnie te na strumieniu Sucha Woda wpadającym do Warty w Masłońskiem.

Na późniejszych mapach są zaznaczone w miejscu jak w załączniku (1850 r.).