zakłady fotograficzne w Częstochowie

Witam!
czy ktoś z Państwa wie gdzie mieścił się zakład fotograficzny Pana W.Wesołowskiego w Częstochowie lata +- 1910-20?
Może nadal jest w "rękach" rodzinnych?

Hanna.

Dobry wieczor,

Zaklad fotograficzny W. Wesolowskiego miescil sie w Czestochowie - Aleja II 29 (Dom Heniga). Mam troche rodzinnych zdjec, ktore pochodza z jego atelier.

Ponizej, ciekawy artykul. Jest w nim wzmianka o W. Wesolowskim. Zdobyl zloty medal na wystawie fotografii w Czestochowie, w 1909 roku.

Milej lektury.

Ania

DAWNI FOTOGRAFOWIE ŁOWICZA

Kiedy oglądamy stare rodzinne fotografie , nie zawsze pamiętamy kogo przedstawiają. Zazwyczaj im starsza fotografia, tym trudniej przychodzi nam ją opisać i odpowiedzieć na proste skądinąd pytanie,….. kto to jest ? Czy to jest nasza prababcia, a to jest nasz pradziadek, a może ich bliższa lub dalsza rodzina… Podobnych pytań mogą być setki lub tysiące . Pamięć ludzka jest szalenie ulotna. Zdarzenia nie opisane znikają wraz z ostatnimi świadkami ich zaistnienia, a ludzie umierają i nikt często o nich później nie pamięta…

Jedną z niewielu rzeczy jaką później pozostawiają po sobie jest stara fotografia, mała tekturka z wizerunkiem osoby zapisanym w ułamku sekundy przez fotografa. Zawsze intrygowała mnie jej historia . Historia fotografii i osoby na niej uwiecznionej . I stale nurtowała mnie odpowiedź na pytanie, czy fotografia, podobnie jak osoba na niej przedstawiona , tak samo umiera i odchodzi w zapomnienie.

Historia fotografii miast i miasteczek między Warszawą a Łodzią jest jak dotąd historią mało opisaną. Nie znaczy to jednak ,że jest to historia nieciekawa .Wręcz przeciwnie historia to pasjonująca, tak jak wszystko co intryguje i zachęca do poszukiwań.

O starych zakładach fotograficznych Łowicza literatura jest szalenie uboga. Nieliczne pozycje książkowe oraz artykuły prasowe w sposób bardzo lakoniczny wymieniają łowickich fotografów. Jedną z nich jest „Spis polskich fotografów i firm fotograficznych działających w latach 1839-1914” , autorstwa Jadwigi Ihnatowicz i Andrzeja Piotrowskiego , wydany nakładem Andrzeja Piotrowskiego w 1996 roku. W powyższym „Spisie” wymienieni zostali następujący fotografowie łowiccy: STANISŁAW KARPIŃSKI , posiadający zakłady fotograficzne w Kutnie, Łęczycy i Łowiczu , SAMUEL KRYSZTAŁ , posiadający zakład w Łowiczu , BRACIA PRZEDECCY , posiadający zakłady fotograficzne w Brzezinach, Grodzisku, Łowiczu, Rawie, , Skierniewicach,, Tomaszowie, i Żyrardowie , DANIEL PRZEDECKI, posiadający zakłady fotograficzne w Brzezinach , Rawie, , Skierniewicach, i Żyrardowie, SAMUEL PRZEDECKI, posiadający zakład fotograficzny w Grodzisku, Łowiczu i Żyrardowie , WACŁAW WESOŁOWSKI, posiadający zakłady fotograficzne w Łowiczu i Łęczycy oraz WESOŁOWSKI BRONISŁAW , posiadający zakłady fotograficzne w Łowiczu i Zduńskiej Woli.

Najstarszym łowickim zakładem fotograficznym było atelier Samuela Kryształa. .Jak podaje Romuald Oczykowski , autor książki „Przechadzka po Łowiczu” , wydanej w 1883 roku / strona 32/ , na ulicy Zduńskiej pod numerem 32 mieszkał Kryształ, który z amatorstwa zbierał widoki z miast i okolicy . To wszystko i aż tyle… Nieznana jest dokładna data powstania jego zakładu fotograficznego . Fotografie Samuela Kryształa były naklejane na sztywne kartony z bogato zdobionymi rewersami, które drukowane były u H.Kohna w warszawskim zakładzie litograficznym , powstałym w 1879 roku.. Spotykane są jednak na aukcjach znacznie starsze fotografie Samuela Kryształa , które na rewersie posiadają tak zwany ” suchy stempel” z napisem „ Zakład Fotograficzny S. Kryształ w Łowiczu” , co świadczy o założeniu zakładu jeszcze w latach siedemdziesiątych dziewiętnastego wieku.

Kolejny zakład fotograficzny założył Stanisław Karpiński. Zakład mieścił się na Starym Rynku pod numerem 2 i istniał w latach 1896 – 1903.Stanisław Karpiński był synem Józefa Karpińskiego. Dokładnie nie wiadomo , jakie były przyczyny zamknięcia zakładu 1903 roku. Samuela Kryształa i Stanisława Karpińskiego wymienia także Michał Żur w opracowaniu „Fotografowie i zakłady fotograficzne Królestwa Polskiego i Litwy, /Imperium Rosyjskie do 1918 roku/ „ , które ukazało się na Ukrainie. Pisząc o Samuelu Krysztale podaje , że jest on synem Zelika Kryształa. Kim jednak z zawodu był Zelik Kryształ – nie wiadomo. Fotografie wykonywane w zakładzie fotograficznym Stanisława Karpińskiego były naklejane na tekturki z warszawskiego zakładu litograficznego M. Ellenband.

Wielce zasłużonymi fotografami dla Łowicza byli bracia Wacław i Bronisław Wesołowscy. Wacław Mateusz Wesołowski, syn Kazimierza Wesołowskiego i Pauliny z Dobrowolskich, urodził się w Piotrkowie w 1872 roku. Do Łowicza przybył najprawdopodobniej w latach 1906-1907 .Swój zakład fotograficzny uruchomił na Starym Rynku 2 , czyli w tym samym miejscu , gdzie wcześniej istniał zakład fotograficzny Stanisława Karpińskiego . Jak podaje potomek rodu Wesołowskich Mariusz Wesołowski , Wacław Wesołowski był spokrewniony ze Stanisławem Karpińskim. Uruchamiając swój zakład kupił zapewne od swojego wuja sprzęt niezbędny do wykonywania zawodu. Zakład Wacława Wesołowskiego powstał w 1907 roku i na nosił na początku nazwę „Pracownia portretów i skład listew” Stary Rynek 2. Jeszcze przed pierwszą wojna światową Wacław Wesołowski uruchomił swój zakład fotograficzny w Żyrardowie , a w latach 1915-1916 prowadził ponownie swój zakład w Częstochowie pod adresem aleja II 29 / Dom Heniga/. Wysoki poziom techniczny i artystyczny fotografii Wacława Wesołowskiego został nagrodzony złotym medalem na wystawie fotografii w 1909 roku w Częstochowie. Wacław Wesołowski pojął za żonę Różę z Pstruszeńskich , córkę Wiktora Pstruszeńskiego/ dyrektora Banku Ziemi Łowickiej/ i Antoniny z Matusewiczów urodzoną w Bystrojowicach 11 sierpnia 1884 roku. Jak podaje Mariusz Wesołowski, 14 maja 1907 roku urodził się w Łowiczu ich syn Jerzy Tadeusz Wesołowski / absolwent Gimnazjum Państwowego im. Księcia Józefa Poniatowskiego oraz Politechniki Warszawskiej. Jerzy Tadeusz Wesołowski ożenił się z Haliną de domo Boretti, potomkinią innego rodu znanego z historii polskiej fotografii. Z rodu tego wywodzą się znani i cenieni fotografowie: Teofil Boretti, uczeń Karola Beyera, Wincenty Boretti, bratanek Teofila, znany fotograf z Kalisza oraz Teofil Eugeniusz Boretti , ojciec Haliny , żony Jerzego Tadeusza Wesołowskiego, mylony często ze swoim stryjem Teofilem Boretti.. Wacław Wesołowski zmarł w Łowiczu w dniu 4 listopada 1924 roku .

Bronisław Wesołowski , brat Wacława Wesołowskiego urodził się 4 marca 1882 roku w Poniatowie. Po otrzymaniu stosownego zezwolenia w 1908 roku założył swój zakład fotograficzny w Łowiczu. pod adresem Stary Rynek Nie wiadomo dokładnie pod którym numerem mieścił się jego zakład fotograficzny .Wielce prawdopodobne jest , że zakład swój prowadził wspólnie ze starszym bratem Wacławem.. Nie wiadomo też jak długo Bronisław Wesołowski prowadził swój zakład w Łowiczu . Kilkakrotnie opuszczał bowiem Łowicz i przenosił się do Warszawy . Ostatni raz miało to miejsce w 1926 roku. . Dalsze losy Bronisława Wesołowskiego nie miały już nic wspólnego z fotografowaniem. Po ukończeniu studiów prawniczych zatrudniony został w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych w Warszawie, gdzie pracował do wybuchu drugiej wojny światowej, a w kilka lat po jej zakończeniu od 1949 roku został pracownikiem Ministerstwa Budownictwa. Bronisław Wesołowski zmarł w Warszawie w 1956 roku i został pochowany na cmentarzu Bródnowskim .

Fotografie wykonywane przez Braci Wesołowskich naklejane były na tekturki z warszawskiego zakładu litograficznego M. Ellenband / podobnie jak fotografie Stanisława Karpińskiego/ . Ważnym odnotowania jest jednak fakt korzystania przez Wacława Wesołowskiego przez jego zakład fotograficzny w Częstochowie z tekturek z zakładu litograficznego z Łodzi o nazwie Śpiewak , Łódź ul Piotrkowska 116 .

W Łowiczu posiadali także swoje zakłady fotograficzne Bracia Przedeccy., którzy pochodzili z rodziny włocławskich fotografów . Rodzina Przedeckich miała najwięcej zakładów fotograficznych miedzy Warszawą a Łodzią. Kolejno Daniel , Salomon i Szmul Przedeccy otwierali swoje zakłady fotograficzne w poszczególnych miastach na początku dziewiętnastego wieku. Tak też było i w Łowiczu. Podobnie jak Wacław Wesołowski byli również uhonorowani medalem na wystawie fotograficznej . Miało to miejsce w Besarabii przed pierwszą wojną światową, gdzie otrzymali srebrny medal. O fakcie tym powiadamiali później każdego swojego klienta umieszczając na rewersie fotografii kopie otrzymanego medalu. Tekturki z litografią ich zakładu fotograficznego były drukowane w zakładzie Kuhle-Miksche-Turk w Warszawie , powstałym w 1899 roku. Dokładnie , w którym miejscu znajdowały się ich zakłady fotograficzne , nie wiadomo. Zapewne, podobnie jak w przypadku innych miast były w pobliżu kościołów i na reprezentacyjnych ulicach miasta.

W okresie międzywojennym istniały jeszcze w Łowiczu następujące zakłady fotograficzne:B. DEGENSCHEIN, L. HIRSZBERG / Stary Rynek 15/ , J.DIEHL , FOTOGRAFIA ARTYSTYCZNA “SZTUKA” / ul. Zduńska 5/ , FOTO-FILM /ul. Piłsudskiego/ , ZAKŁAD FOTOGRAFICZNY W. STASIŃSKI , oraz LEONARD TETZLAFF / Foto Laboratorium ulica Zduńska/ .

Fotografowie łowiccy wykonywali fotografie nie tylko w atelier. Dokumentowali również różnego rodzaju uroczystości w mieście oraz w fabrykach, zakładach rzemieślniczych, stowarzyszeniach , szkołach itp .Część z nich , w tym w szczególności Samuel Kryształ, Stanisław Karpiński oraz Wacław i Bronisław Wesołowscy fotografowali poszczególne obiekty cywilne, religijne i przemysłowe , które później były tematem wiodącym na wydawanych pocztówkach przedstawiających Łowicz na początku dwudziestego wieku. Wspomina o tym m.in. Edward Miziołek w artykule „Łowickie pocztówki krajoznawcze” , zamieszczonym w „Wędrowniku” z 28.02.2008 roku.

Jedną z nielicznych publikacji poświęconej fotografii łowickiej jest artykuł Waleriana Warchałowskiego pt. „Zbiory fotografii Muzeum w Łowiczu”, zamieszczony w Periodyku „Dagerotyp” nr 11 z 2002 roku. Autor opisuje w nim zbiory fotografii w posiadaniu Muzeum w Łowiczu wspominając tylko o niektórych z fotografów łowickich. . Najwięcej miejsca poświęca Władysławowi Tarczyńskiemu , miłośnikowi historii, kolekcjonerowi i wielkiemu społecznikowi, który w 1905 roku utworzył i zarejestrował „ Zbiory Starożytności z poł. XIX i XX wieku i pamiątek Historycznych w Łowiczu”. Na szczególną uwagę zasługuje także książka Jacka Rutkowskiego pt. „Łowicz Kronika Fotograficzna w XX wieku” wydana nakładem Urzędu Miejskiego w Łowiczu w 2006 roku .

Historia łowickich fotografów i ich zakładów fotograficznych zasługuje na przypomnienie i dalsze jej opisanie .Jest lustrzanym odbiciem losów poszczególnych fotografii , z których jedne znajdują się w albumach rodzinnych, a inne leżą porzucone w antykwariatach . A przecież kiedyś i jedne i drugie tak samo przynosiły radość i zadowolenie. Były trzymane na sercu i często ich wartość była większa „od pieniędzy „ Można zadać pytanie, czy coś zmieniło się od tamtego czasu? Odpowiedź jest szalenie prosta…. .Oczywiście bardzo dużo się zmieniło, tylko stara fotografia pozostała taka sama , nadal nas urzeka i skłania do refleksji nad przeszłością .

Waldemar Bronicz

Bardzo dziękuję panu Mariuszowi Wesołowskiemu, potomkowi Rodziny Wesołowskich za przybliżenie mi historii jego rodziny, która tak bardzo zasłużyła się dla starej łowickiej fotografii

1 Portret Wacława Wesołowskiego Fot: zbiory rodziny Wesołowskich
2 Fotografia Bronisława Wesołowskiego Fot: zbiory rodziny Wesołowskich
3 Fotografia młodego Żyda /awers i rewers/ fot: Samuel Kryształ Fot: zbiory Autora








Waldemar Bronicz

W Goncu Czestochowskim z 14 maja 1909 roku (N° 182) jest reklama Zakladu Artystyczno-Fotograficznego W. Wesolowskiego - Teatralna N° 26, rog II Alei.

www.biblioteka.czest.pl/Czasopisma/Gonie...wski_Nr_132_1909.pdf

A. Fukushima

Pani Aniu!
Dzięki Pani rozwinął się piękny wątek.
Do naszych ustaleń dochodzą nowe.

Do ok.1914 zakład Wacława Wesołowskiego funkcjonował pod adresem Aleja NMP 26 (róg Teatralnej, dziś: al. Kościuszki; budynek nie istnieje, rozebrany został w l.60 XX w.), potem (do 1916) Aleja 29.(w domu Heniga). Nowootwarty zakład (poświęcił go w I 1909 ks. kan. Marian Fulman) składał się z pokoju gościnnego, saloniku i atelier, posiadał 7 aparatów.

A propos czestochowskich fotografow z poczatku ubieglego stulecia : na dawnej ulicy Teatralnej, znajdowal sie zaklad fotograficzny Maksymiljana KOHNA.

Tam, ponad sto lat temu, fotografowal sie jeden z moich pradziadkow.

Pozdrawiam.

Ania

W "Goncu Czestochowskim" z 6 stycznia 1907 roku, reklamowala sie Fotografia Artystyczna Angielska w II Alei pod N° 18 oferujac 12 sztuk zdjec w formacie gabinetowym za 5 rubli i 12 sztuk w formacie tzw. carte de visite za 2 ruble :

www.biblioteka.czest.pl/Czasopisma/Gonie...wski_Nr_006_1907.pdf

Jedna z moich prababek sfotografowala sie na przelomie XIX - XX wieku w zakladzie M. ARBUS i Synowie. Na dole zdjecia jest tloczone logo z nazwiskiem tego fotografa i napis Czestochowa Sosnowice (adresu brak).

Byc moze chodzi w tym przypadku o tzw. wedrownego fotografa.
Cytuje z www.jasnet.pl/ciasna/HTMA/SLASK.HTM
"....Pierwsi fotografowie wędrowni pojawili się na ziemiach Górnego Śląska na początku lat pięćdziesiątych XIX wieku.
Wiadomości o nich znajdujemy w prasie, gdzie umieszczali reklamy podając czas i miejsce pobytu w miejscowości oraz swoje specjalności fotograficzne. Jedno z pierwszych takich ogłoszeń umieścił w "Beuthener Kreisblatt" już w czerwcu 1854 roku fotograf R. Liebsz. Nie był on jedyny. Fotografowie tacy jak on przemierzali kraj wożąc ze sobą całe atelier. A nie było to mało. Oprócz namiotu - ciemni musieli mieć ze sobą sprzęt, czyli aparat ważący nieraz kilkanaście kilogramów i statyw, zapas płyt szklanych, papierów fotograficznych i chemikaliów do sporządzania negatywów i pozytywów oraz niejednokrotnie cały zestaw teł ( różnego rodzaju draperie, parawany, aplikacje ) i akcesoriów, jak specjalny przyrząd do podtrzymywania głowy i ramion fotografowanej osoby.
Zawód fotografa wędrownego wygasał wraz z powstawaniem zakładów fotograficznych we wszystkich większych miejscowościach, ale przez długi jeszcze czas fotografowie wyjeżdżali na prowincję pozostając tam przez czas potrzebny im do sfotografowania wszystkich chętnych.
Podczas tej wystawy staramy się pokazać prace ze śląskich zakładów fotograficznych od końca XIX wieku do lat dwudziestych naszego wieku. Oprócz dużych miast, w których działało w tym czasie kilkanaście, a nieraz i kilkadziesiąt firm prezentujemy też zakłady z małych miejscowości, gdzie istniał najwyżej jeden fotograf, albo tylko filia dużego zakładu z innego, nieraz odległego miasta...."

Pozdrawiam.

A. Fukushima