Ciekawy sposob na walke z cholera w gminie PANKI (140 lat temu) - "Kurjer Warszawski" z 7 (19) wrzesnia 1873 r., N° 201:
"Kiedy w r. 1852 najstraszniejsza cholera
setkami dziennie zabierała ofiary w Warszawie, zamie-
szkiwałem w gminie Panki, pow. Wieluńskim. Okoli-
czne miasta: Częstochowa, Kłobuck, Krzepice, Pra-
szka, wsie Truskolasy, Jaciska, Podłęże, Piła,
Bór-Zapilski i inne niosły w ludziach ziemi ofiarę ze
zmarłych na cholerę. Ówczasowy Zarząd Górnictwa
Rządowego w Pankach (gdzie był wielki piec, fryszer-
ka i emaljernia naczyń kuchennych) przed puszcze-
niem w bieg wielkiego pieca, rozpoczął ruszlowanie
rudy żelaznej sferozyderycznej, jaką tam z pobliskich
kopalń Kostrzyńskich przetopić na surowiznę etapem
manipulacyjnym zalecono; to jest oczyszczenie rudy
z siarczyków, fosforanów i wody krystalicznej. Praże-
nie to uskuteczniane było na placach obszernych,
w kilku pryzmach, na paręset kroków długich a kilka
łokci szerokich, nie wyższych nad jeden łokieć; pod
temi pryzmami rudy tak zwanej bulastej od jej kształ-
tu, poukładane były szczapy drzewa, dotykające się
z sobą, które w kierunku wiatru podpalano; te tląc się
bez dopuszczenia zupełnej i szybkiej kombustji,—
ogrzewały bryły rud na nich leżące, wyzwalając z nich
lotne części, jako to siarkę, fosforany i parę.
Kierujący wielkim piecem pan Tomasz Szwajkowski
oświadczył mi, gdy z nim oglądałem owe pryzmy,
że dla tego wcześniej jak było potrzeba przed kam-
panją piecową, rozpoczął ruszlowanie rudy, aby nie-
dopuścić na Panki cholery, gdyż jak twierdził: siarka
w postaci kwasu siarkowego rozlanego w powietrzu
odwraca zarazę, a procent prażenia dla przysposo-
bienia znacznej ilości rudy do przetopienia, kilka ty-
godni zajmie czasu.
I prawda, przez ten czas nietylko w Pankach, ale
i w bliższych przysiółkach i wsiach, jak Praszczyki,
Kuźnica, Cyganka, Kodrżyna, Pacanów (ale nie Kra-
kowski) cholery nie było.
Czyby zatem, z uwagi, że kwas siarkowy oczyszcza
powietrze, a nawet jak dawniej starzy ludzie robili,
że niepewną bieliznę i odzież siarkowali - trzymając
takową nad palącą się siarką; możnaby użyć tego
sposobu dla oczyszczenia powietrza, czy to w postaci
fajerwerków w ogóle, czy przez palenie siarki w szcze-
gółowych miejscach. Racz to Szanowny Redaktorze
oddać pod sąd światłych i kompetentnych ludzi.
Stały prenumerator".
______
AF
